Kademuren, ontwerp, ontwikkeling & renovatie

BLOG/KENNISBANK

Kademuren zijn constructies die langs de waterkant worden gebouwd om schepen aan af te meren voor de overslag van goederen. Denk hierbij onder andere aan containers, bulkgoed, olie en gas. De kades bieden de oevers ook bescherming tegen invloeden van het water en zorgen voor een veiligere omgeving voor de scheepvaart. Kademuren worden op verschillende manieren geconstrueerd. De constructie is vooral afhankelijk van de functie en de lokale omstandigheden. Maar ook zien we dat de constructies in de loop van de geschiedenis zijn geëvolueerd. Oude kades bestonden veelal uit houten funderingen en metselwerk. Tegenwoordig zijn de kademuren veelal opgebouwd uit gewapend beton en stalen damwanden of combiwanden.

Het ontwerpen van een kademuur is een grote uitdaging

Kademuren zijn een essentieel onderdeel van havenfaciliteiten en moeten worden ontworpen volgens strenge technische normen om ervoor te zorgen dat schepen er veilig kunnen aanmeren. Bij het ontwerp van kademuren spelen verschillende facetten mee, zoals o.a. de waterdiepte of kerende hoogte, de geotechnische bodemgesteldheid, terreinbelastingen en het type schip dat wordt afgemeerd. De kade moet zó worden ontworpen worden, dat deze bestand is tegen de belastingen die erop worden uitgeoefend door de schepen die er gebruik van maken, inclusief de stootkrachten en bolderkrachten als gevolg van het manoeuvreren van de schepen bij het aanmeren aan de kademuur. Soms spelen ook locatie-specifieke omstandigheden een rol als golfslag, getij en stroming.

Het ontwikkelen van een kademuur in de praktijk

Bij het ontwerp van een kademuur wordt gekeken naar de functie en de interactie met de omgeving. Voor een kade wordt meestal gekozen als het achterliggende terrein benut wordt voor losmaterieel (bijv. kranen) en de goederen (bijv. containers). Voor overslag van vloeistoffen en gassen, die met pijpleidingen worden getransporteerd wordt meestal voor een steigerconstructie gekozen i.p.v. een kademuur. Bij de ontwikkeling wordt dus niet alleen gekeken naar de constructie zelf, maar ook naar het complete logistieke proces. Tevens spelen maritieme omstandigheden een rol in het havengebied, zodat schepen op een veilige wijze kunnen manoeuvreren in de haven.

Kademuren in de historische binnenstad

In veel havens maken kademuren al eeuwenlang deel uit van de omgeving aan het water. In sommige gevallen zijn ze een integraal onderdeel geworden van de geschiedenis en de identiteit van de stad. In veel historische havensteden over de hele wereld, zoals Londen, Amsterdam en Lissabon, zijn kademuren bijvoorbeeld een belangrijke toeristische attractie en dragen ze bij tot het unieke karakter van deze steden. In het verleden deden deze kademuren dienst voor de handel. Op de kades werden goederen overgeslagen en direct naar de naastgelegen pakhuizen overgebracht. Tegenwoordig zijn de pakhuizen omgetoverd tot woonhuizen en op de kades bevinden zich parkeervakken. De havenfaciliteiten zijn verplaatst naar de grotere havengebieden en de oude kades geven nu de oude binnensteden hun authentieke uitstraling. De kades maken daarbij vaak deel uit van het historische stadsgezicht en hebben in sommige gevallen een monumentale status.

Renovatie van een kademuur

Net als ieder ander bouwwerk hebben kademuren niet het eeuwige leven. De meeste kademuren worden ontworpen voor een levensduur van 50 of 100 jaar. Kades worden blootgesteld aan de invloeden van het water en het weer. Met name de oude gemetselde kademuren die op houten funderingen worden gebouwd, zijn sterk aan degradatie onderhevig. Maar ook stalen damwanden corroderen en gewapend beton wordt na verloop van tijd aangetast. Als kademuren langer dan de ontwerplevensduur in gebruik blijven is het vaak nodig om de bestaande kademuren te renoveren. Maar ook eerder worden onderdelen vervangen of hersteld als onderdeel van regulier onderhoud. Soms worden elementen toegevoegd zoals verlichting, walstroom of loopbruggen. Bij renovatie worden beschadigde onderdelen vervangen en wordt soms de constructie versterkt, zodat deze blijft voldoen aan de huidige veiligheidsnormen. De uitvoering van renovaties of restauraties kan voor uitdagingen zorgen. Er moet bijvoorbeeld rekening gehouden worden met bewoners van naastgelegen panden of van eventuele woonboten. Daarnaast kan de bereikbaarheid een rol spelen, omdat veel herstelwerkzaamheden van kademuren in drukke binnenstedelijke gebieden liggen. Hier worden steeds slimmere oplossingen voor bedacht, zodat kademuren met aandacht voor de stakeholders hersteld worden.

Ingenieursbureau Maters en De koning is verantwoordelijk geweest voor het ontwerp van veel verschillende kades, zowel voor de binnenvaart als de zeevaart én voor binnenstedelijke kademuren. Dit hebben wij gedaan voor verschillende opdrachtgevers, van gemeentes en havenbedrijven tot particulieren en private partijen. Wij hebben dan ook al veel kademuurprojecten succesvol mogen afronden!